Hebben geiten en melkgeitenbedrijven nou écht effect op mijn gezondheid?

• februari 2021
• 10 minuutjes

Het is een veelgestelde en terechte vraag. Moet ik me als omwonende zorgen maken om mijn gezondheid of kunnen geiten en melkgeitenbedrijven helemaal niet zo’n kwaad? Graag geven we hierop zoveel mogelijk duidelijkheid en helpen we de lucht zoveel mogelijk te klaren.

Geiten zijn slimme en nieuwsgierige dieren. Het zijn echte ontdekkers en vaak sociaal in de omgang. Altijd druk met elkaar en geïnteresseerd in de activiteiten om hen heen. De relatie tussen geiten en mensen gaat ver terug en is over het algemeen gemoedelijk en bovenal zachtaardig. Maar zijn deze lieve dieren écht zo onschuldig als ze lijken?

Er zijn namelijk maatschappelijke zorgen omtrent de gezondheidsrisico’s, welke zowel de dieren als de melkgeitenbedrijven met zich mee kunnen brengen. Hierin zit namelijk een verschil. De wijze waarop geiten worden gehouden staat in verband met de eventuele gezondheidsrisico’s voor de omwonenden. De verwerking van mest, de hoeveelheid fijnstof in de lucht en de preventieve maatregelen tegen ziekten spelen stuk voor stuk een belangrijke rol.

Longontstekingen in de omgeving van melkgeitenbedrijven

In Nederland hebben gemiddeld 1650 op de 100.000 mensen per jaar een longontsteking, waarvan er gemiddeld 200 worden veroorzaakt door het wonen in de buurt van een melkgeitenbedrijf of pluimveehouderij. De oorzaak van de longontsteking bij omwonenden van een melkgeitenbedrijf is grotendeels onbekend. Het is uiterst onwaarschijnlijk tot uitgesloten dat dit komt door Q-koorts, omdat de geiten hiervoor preventief worden ingeënt en besmettingen nauwelijks tot niet meer voorkomen. 

Het verband van longontstekingen tot melkgeitenbedrijven wordt momenteel door verschillende instanties onderzocht, maar tot op heden zonder uitgesproken resultaat. De Molswaerd houdt deze onderzoeken nauwlettend in de gaten en vindt het belangrijk om hier zoveel mogelijk duidelijkheid over te geven, ook in de toekomst.

Onderzoek door het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)

Binnen het programma ‘Veehouderij en Gezondheid’ richt het RIVM zich, in samenwerking met het Nivel en de universiteiten van Utrecht en Wageningen, op de vraag of bepaalde ziektebeelden meer voorkomen in de omgeving van veehouderijen en de wijze waarop deze verband met elkaar houden. Dit programma is enkele jaren geleden gestart en kent meerdere deelonderzoeken, genaamd ‘Intensieve Veehouderij en Gezondheid’ en ‘Veehouderij en Gezondheid Omwonenden’. Dit laatste onderzoek is actief sinds 2018 en loopt tot op de dag van vandaag. Hieronder zullen we de belangrijkste bevindingen delen en verwijzen jullie daarbij graag door naar gedetailleerde toelichtingen en antwoorden vanuit het RIVM.

Heeft het wonen in de buurt van een melkgeitenbedrijf effect op mijn gezondheid?

Er wordt inderdaad effect gemeten op de gezondheid, maar dan voornamelijk bij mensen die reeds kampen met een longaandoening. Maar de effecten zijn niet enkel negatief op de gezondheid van omwonenden, er zijn ook positieve effecten op de gezondheid. 

Vooral mensen die lijden aan COPD (chronic obstructive pulmonary disease) kunnen te maken krijgen met een toename van het aantal klachten, maar deze ziekte wordt nooit veroorzaakt door een nabij gelegen veehouderij. Sterker nog, over het algemeen komt COPD juist minder vaak voor bij omwonenden. Uit de onderzoeken komen naast deze aandoening geen verdere risicogroepen naar voren. Wel kunnen we concluderen dat de longfunctie van gezonde mensen licht kan verminderen, mits er in hun directe omgeving van 1 kilometer een minimum van 15 veehouderijen is gevestigd en/of zij geregeld in de buurt komen van pluimvee- en melkgeitenbedrijven. Aandoeningen als Astma en allergieën komen daarentegen juist minder vaak voor rondom veehouderijen.

En hoe staat het vandaag de dag met de welbekende Q-koorts?

Q-koorts is een infectieziekte die van dieren kan overgaan op mensen. In Nederland zijn besmette melkgeiten en melkschapen de bron van de ziekte bij mensen. De meeste mensen krijgen Q-koorts door het inademen van lucht waar de bacterie inzit. Dit kan gebeuren tijdens de lammerperiode (februari tot en met mei) van geiten en schapen. Als deze dieren besmet raken met Q-koorts kan de bacterie vrijkomen tijdens de geboorte van de lammetjes.

Q-koorts komt niet tot nauwelijks meer voor in Nederland dankzij preventieve maatregelen en injecties. De hoeveelheid mensen die met deze infectie te maken krijgen zijn te verwaarlozen en de effecten zijn in vrijwal alle gevallen goed te verhelpen. Zo waren er in 2019 in totaal 19 bekende gevallen, waar dit in 2020 om 7 bekende gevallen ging. Het aantal besmettingen neem per jaar af, waarmee we tot dusver op 0 bekende gevallen uitkomen in 2021.

Hoe zit het precies met het effect van mest op de luchtkwaliteit?

Zodra de concentratie van ammoniak in de lucht hoog is bestaat er een verhoogde kans op een verminderde longfunctie. Dit effect heeft geen toepassing op mensen met een goede gezondheid. Ammoniak is afkomstig van mest en deze kan overgaan in fijnstof, zodra deze in aanraking komt met andere stoffen in de lucht. De fijnstof kan zich verspreiden over een groot gebied rondom de veehouderijen en heeft ‘waarschijnlijk’ invloed op de longfunctie. Je kunt de blootstelling aan deze fijnstof vergelijken met de blootstelling aan verkeer in bijvoorbeeld een grote stad. 

Binnen de onderzoeken van het RIVM is gerekend op basis van het aantal dieren in de omgeving en is niet specifiek gekeken naar de uitstoot van kleine ten opzichte van grote veehouderijen. Uiteraard staat de omvang van de houderij wel in verhouding met de totale uitstoot, maar in het onderzoek is niet een directe link gevonden met de toe- of afname van gezondheidsklachten. De Molswaerd is gevestigd in een laag dekkingsgebied en heeft relatief weinig veehouderijen in de nabije omgeving, waarmee de uitstoot van fijnstoffen en micro-organismen tot een minimum blijft beperkt. 

Meer duidelijkheid? We helpen je graag verder!

Voor meer informatie verwijzen we je graag door naar de volgende artikelen, waarin de uitkomsten van de onderzoeken en antwoorden op aanvullende vragen uitvoerig worden behandeld. Maar we lichten graag ook persoonlijk het nodige toe! Dus mocht je vragen hebben en er samen eens over willen praten? Stuur ons een berichtje of neem contact op en we nodigen je graag uit voor een gezamenlijke bak koffie.

RIVM | Veehouderij en gezondheid omwonenden (VGO)

RIVM | Deelonderzoeken (VGO)

RIVM | Vragen & antwoorden (VGO)

RIVM | Vragen & antwoorden (Q-koorts)

Kennisplatform Veehouderij | Vragen & antwoorden (Algemeen)

We hopen je bij deze te hebben gerustgesteld en houden je in de toekomst graag verder op de hoogte. Schrijf je in voor onze nieuwsbrief, breng regelmatig een bezoekje aan onze website of volg ons op onze social media kanalen, dan ben je altijd op de hoogte van de laatste ontwikkelingen. 

Schrijf je hier in voor onze 👉 maandelijkse nieuwsbrief
Kom een keertje langs en 👉 boek een rondleiding
Volg onze nieuwtjes op 👉 Facebook en Instagram

Groetjes en tot snel! 👋
Fam. Van den Bergh
De Molswaerd • Melkgeitenbedrijf